Από εκεί κατάγονταν τα αδέρφια Ιωάννης και Δημήτριος Μάλλιος. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και οι δύο ανέπτυξαν έντονη εμπορική δραστηριότητα, εισάγοντας ποτά και μπαχαρικά από την Αίγυπτο, αλλά διέπρεψαν και επιχειρηματικά. Έτσι σε μικρό χρονικό διάστημα απέκτησαν σημαντική περιουσία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας επενδύθηκε στη Χαλκίδα και σε κτήματα γύρω από αυτήν. Η κυριότερη και ομορφότερη επένδυση του Ιωάννη Μάλλιου έγινε το 1890, όταν αγόρασε μία νεόκτιστη αρχοντική κατοικία στην άκρη της χερσονήσου δίπλα από τον κολπίσκο της Σουβάλας, που είναι ως σήμερα γνωστή εξαιτίας του χαρακτηριστικού κόκκινου χρώματος της. Ο Δημήτρης Μάλλιος με τη σειρά του ένα χρόνο αργότερα, το 1891, έχτισε σε διπλανό οικόπεδο το γνωστό σήμερα «Σπίτι με τα Αγάλματα» ώστε να ζήσει εκεί με τη δική του οικογένεια.
Τι υπήρχε στη χερσόνησο όπου χτίστηκε το Κόκκινο Σπίτι πριν την ανέγερση του.
Στη μικρή χερσόνησο δυτικά του κολπίσκου της Σουβάλας όπου κτίστηκε το Κόκκινο Σπίτι στα τέλη του 19ου αιώνα, επί Λατινοκρατίας υπήρχε η Ρωμαιοκαθολική μονή της Αγίας Κλάρας (Santa Chiara ή Clara).
Επρόκειτο για ένα εκκλησιαστικό ίδρυμα, που ανήκε στο γυναικείο κλάδο του τάγματος των Φραγκισκανών, τις λεγόμενες «Φτωχές Κλάρες» (Poor Clares)», που είχε συγκροτηθεί το 1212 (βλ. περισσότερα, εδώ). Στην «πούντα της Αγ. Κλάρας»[1] έστησε τη σκηνή του ο Μωάμεθ Β΄, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Νεγροπόντε το καλοκαίρι του 1470 (βλ. περισσότερα, εδώ), όπως μας είναι γνωστό από τα χρονικά της αλώσεως. Η μονή καταστράφηκε πιθανότατα εκείνη την περίοδο και έτσι, επί Οθωμανοκρατίας και σε άγνωστη χρονική στιγμή, στη θέση της χτίστηκε τεκές, δίνοντας αυτό το τοπωνύμιο στο ακρωτήριο[2]. Αυτός με τη σειρά του κατεδαφίστηκε στα 1883, ή και νωρίτερα, από το νομομηχανικό Κωνσταντίνο Φλέγγα[3] προκειμένου να χτίσει το Κόκκινο Σπίτι. Η ανέγερση της εντυπωσιακής νεοκλασικής οικίας ολοκληρώθηκε το 1884 και το 1890 αγοράστηκε σε πλειστηριασμό από τον Ιωάννη Μάλλιο στην τιμή των 46.000 δρχ[4].
Τα όμορφα σπίτια, αυθαίρετα χτίζονται.
Όπως προηγούμενα αναφέρθηκε, το Κόκκινο Σπίτι χτίστηκε την περίοδο 1883-4. Στο σχέδιο πόλεως όμως εντάχθηκε το 1893, τρία χρόνια μετά την αγορά του από τον Ιωάννη Μάλλιο!
Ανέκαθεν η αυθαίρετη δόμηση προηγούνταν των σχεδίων πόλεως της Χαλκίδας, που έτρεχαν να καλύψουν όπως – όπως τις παρανομίες και τις «βιασύνες» των πολιτών της (βλ. αναλυτικά εδώ). Από τον κανόνα αυτό δεν φαίνεται να ξέφυγε και το Κόκκινο Σπίτι, καθώς την εποχή που χτίστηκε ας μη ξεχνάμε πως το αλλοτινό «παράλιο» της πόλης έφτανε ως και την οικία Αβέρωφ (σημερινή συμβολή των οδών Τζιαρντίνι και Π. Σταύρου). Το θέμα τακτοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1893, όταν το Υπουργείο Εσωτερικών ενέκρινε τη σύνταξη μελέτης επέκτασης του σχεδίου πόλεως Χαλκίδος, που αφορούσε την περιοχή από το Κόκκινο Σπίτι μέχρι τη γέφυρα. Βασική λεπτομέρεια: «Την εργασία αυτή, εκτελεί ο παρά τη διεύθυνση του μηχανικού του Υπ. Εσωτερικών, κ. Ποθητός Καμάρας»[5], ο οποίος και ήταν γαμπρός του κατασκευαστή του Κόκκινου Σπιτιού, Κωνσταντίνου Φλέγγα. Λίγο αργότερα, στις 19 Μαρτίου 1894, ο ίδιος νομομηχανικός, στο πλαίσιο εφαρμογής του σχεδίου πόλεως, κοινοποιεί στον Ιωάννη Μάλλιο έγγραφο σχετικά με τις εκτελούμενες αυθαίρετες εργασίες κατασκευής «επιθαλασσίου λουτήρος», ο οποίος και τελικά όμως ολοκληρώθηκε.
Τα παιδιά του Ιωάννη Μάλλιου (η δεύτερη γενιά) και οι απόγονοι τους.
Το 1881 γεννήθηκε το πρώτο παιδί του Ιωάννη Μάλλιου, ο Βασίλης. Λίγο μετά ακολούθησε ο δεύτερος γιός του, Λίλης.
Και οι δύο σπούδασαν νομικά, ο Λίλης όμως δεν άσκησε καθόλου τη δικηγορία. Ασχολήθηκε με τουριστικές επιχειρήσεις στην Αιδηψό, δραστηριότητα που ξεκίνησε ο θείος του, Δημήτρης Μάλλιος, ανεγείροντας το 1901[6] το ξενοδοχείο «Ηράκλειον», και δεν έμεινε στη Χαλκίδα. Ο πρωτότοκος Βασίλης μόλις πήρε το πτυχίο του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών[7] πολιτεύτηκε στη γενέτειρά του[8]. Εξελέγη βουλευτής Χαλκίδας στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση στις εκλογές του 1923[9]. Στις 12 Νοεμβρίου 1925 έγινε υφυπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του δικτάτορα Θεόδωρου Πάγκαλου, παραμένοντας ως το 1926[10]. Σε ηλικία 35 ετών παντρεύτηκε την κατά επτά χρόνια μικρότερή του Αικατερίνη (Κάκια), το γένος Πνευματικού, γόνο χαλκιδαίικης αριστοκρατικής οικογένειας. Ο Βασίλης Μάλλιος πέθανε το 1940[11] και η σύζυγος του Αικατερίνη το 1961. Έζησαν όλη τη ζωή τους στο Κόκκινο Σπίτι, κάνοντας εκεί τέσσερα παιδιά: Τον Ιωάννη που γεννήθηκε το 1909, το Νίκο το 1912[12], τον Αντώνη το 1914 και τον Άγγελο το 1920. Τα παιδιά πέρασαν τα νεανικά τους χρόνια στο Κόκκινο Σπίτι. Το παιχνίδι στην κατάφυτη αυλή του και οι βόλτες στη Σουβάλα ήταν η καθημερινότητα τους. Επίσης, έπαιζαν ποδόσφαιρο σε ένα μικρό γηπεδάκι που υπήρχε παλιότερα στην οδό Αβάντων, κοντά στον παλιό φούρνο του Παπαϊωάννου. Από εκεί ξεκίνησε και η μεγάλη τους αγάπη για τον αθλητισμό.
Η σταδιοδρομία της τρίτης γενιάς Μάλλιου.
Ο Νίκος διετέλεσε πρόεδρος του Ν.Ο.Χ. και έγραψε βιβλίο για την προσφορά της οικογένειας του στη Χαλκίδα[13]. Τελείωσε τη νομική Αθηνών, όπως και ο αδελφός του Ιωάννης. Ο Άγγελος επέλεξε το Πολυτεχνείο, παίρνοντας το πτυχίο του πολιτικού μηχανικού.
Και οι τρεις τους επέστρεψαν στη Χαλκίδα. Ο Νίκος και ο Ιωάννης άνοιξαν δικηγορικά γραφεία στο Κουρέντι, στην περιοχή του παλαιού εργοστασίου Παπαθανασίου. Ο Άγγελος δεν ασχολήθηκε ποτέ με το επάγγελμά του. Σε αντίθεση με τα αδέλφια του, ο Αντώνης σπούδασε αρχιτέκτονας και προτίμησε να ζήσει στην Αθήνα, ασκώντας το επάγγελμά του, εργαζόμενος στην Αγροτική Τράπεζα και στο Υπουργείο Αεροπορίας. Πολλά χαρακτηριστικά κτήρια της Χαλκίδας δημιουργήθηκαν στο σχεδιαστήριό του. Ανάμεσα τους το ξενοδοχείο «Χαρά», η Λιμενική Επιτροπή στ’ Αστέρια, καθώς και το Εμπορικό Επιμελητήριο. Απεβίωσε το 1974. Μέχρι τα τέλη του 1989, κανένα από τα τέσσερα αδέλφια Μάλλιου δε βρισκόταν εν ζωή. Έτσι έμεινε μόνο το Κόκκινο Σπίτι να θυμίζει τη σπουδαία αυτή χαλκιδαίικη οικογένεια και το πέρασμα της από την πόλη.
Το Κόκκινο Σπίτι.
Το Κόκκινο Σπίτι είναι χτισμένο στη μύτη ενός μικρού ακρωτηρίου, του πρώτου εκ’ των τεσσάρων που βρίσκονται στο βόρειο Ευβοϊκό κόλπο και εντός της Χαλκίδας[14].
Προκάλεσε από την πρώτη μέρα το θαυμασμό όσων το έβλεπαν καθώς αγκαλιάζει και αναδεικνύει ευφυώς αρχιτεκτονικά ένα βράχο που οι τρεις από τις τέσσερις πλευρές του, στα βόρεια, ανατολικά και δυτικά του, φιλούν τη θάλασσα. Ο Κωνσταντίνος Φλέγγας μετέφερε ως και ειδική πέτρα (πωρόλιθο) από άλλη περιοχή, πιο ανθεκτική σε σκληρές κλιματικές συνθήκες, για να το οχυρώσει από τα κύματα, την υγρασία και τους δυνατούς ανέμους. Για να του δώσει το χαρακτηριστικό του χρώμα χρησιμοποίησε μια ξεχασμένη σήμερα τεχνική, από κοχύλια πορφύρας[15]. Το νεοκλασικό αυτό διαμάντι έχει ζήσει ένδοξες αλλά και σκοτεινές στιγμές. Λαμπρότερη όλων η περίοδος των έξι μηνών του 1916 όπου βρήκε καταφύγιο στο Κόκκινο Σπίτι ο βασιλιάς της Σερβίας Πέτρος A΄ Καραγεώργεβιτς, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (βλ. αναλυτικά, εδώ). Και μελανότερη σελίδα του, η επίταξη στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα κατοχής.
Η επίταξη του Κόκκινου Σπιτιού από τις δυνάμεις κατοχής την περίοδο 1941 – 44.
Αργά το βράδυ της 25ης Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στη Χαλκίδα, μ’ επικεφαλής τον ίλαρχο Γιακόμπι.
Από το πρωί της επόμενης μέρας ξεκινά η αναζήτηση για τα καλύτερα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια της πόλης ώστε να στεγαστούν οι υπηρεσίες, οι αξιωματικοί, αλλά και οι στρατιώτες των κατακτητών. Έτσι, από την Κυριακή 27 Απριλίου αρχίζει μια συστηματική επίταξη χώρων, με πρώτο και καλύτερο το Κόκκινο Σπίτι, όπου και εγκαταστάθηκε το γερμανικό φρουραρχείο[16] (διοικητήριο). Η Αικατερίνη Μάλλιου, έχοντας χάσει τον προηγούμενο χρόνο το σύντροφο της Βασίλη, πήρε τα τέσσερα παιδιά τους και εγκαταστάθηκαν σε ένα σπίτι, στη γωνία των οδών Κώτσου και Βαρατάση.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής το αρχοντικό υπέστη μεγάλες εσωτερικές και εξωτερικές φθορές, τόσο από τους Γερμανούς όσο και από τους Ιταλούς. Με την απελευθέρωση εγκαταστάθηκαν εκεί αγγλικά στρατεύματα, τα οποία επίσης δε σεβάστηκαν το χώρο, φτάνοντας ακόμη και στο σημείο να καίνε παραθυρόφυλλα στα τζάκια για να ζεστάνουν νερό. Τελικά το εγκατέλειψαν ως ακατάλληλο για στρατώνα.
Μετά την Κατοχή.
Το 1945, ταλαιπωρημένοι από τις κακουχίες του πολέμου, η οικογένεια Μάλλιου γύρισε σπίτι της. Αμέσως μετά την επανεγκατάσταση της στο Κόκκινο Σπίτι ξεκίνησε μια προσπάθεια επαναφοράς του νεοκλασικού στην πρότερη αρίστη κατάσταση του.
Η Αικατερίνη Μάλλιου ξόδεψε σημαντικά ποσά για την ανακαίνιση του, χωρίς να πάρει ποτέ καμιά αποζημίωση για τις καταστροφές που προκλήθηκαν στον πόλεμο. Παράλληλα, τα τέσσερα αγόρια έγιναν συνεχιστές με το χρόνο -και σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας- της οικογενειακής παράδοσης στην κοινωφελή προσφορά.
Οι δωρεές του Ιωάννη Μάλλιου.
Κάνοντας πάλι ένα μικρό flash back, ο πρώτος της δυναστείας Μάλλιου που συνδέθηκε με το Κόκκινο Σπίτι, ο Iωάννης Μάλλιος, έκανε κατά τη διάρκεια της ζωής του μεγάλες κοινωφελείς δωρεές στο Δήμο Χαλκιδέων, ξεκινώντας μια οικογενειακή παράδοση προσφοράς στην πόλη.
Κυριότερη εξ’ αυτών η δωρεά στο γυμναστικό σύλλογο «Γλαύκος» ενός οικοπέδου 3.878 τ.μ. το 1901. Εκεί δημιουργήθηκε το πρώτο γυμναστήριο της πόλης και γίνονταν όλοι οι αθλητικοί αγώνες και οι μαθητικές επιδείξεις των σχολείων, μέχρι το 1937. Εκείνη τη χρονιά, κρίθηκε αναγκαία από το δήμο της πόλης, η δημιουργία ενός νέου γηπέδου της πόλης[17]. Κατόπιν αυτού, το οικόπεδο του πρώτου γυμναστηρίου ζητήθηκε η συγκατάθεση των κληρονόμων[18] ώστε να χρησιμοποιηθεί αρχικά για την ανέγερση του Α΄ Γυμνασίου αρρένων και, από τη δεκαετία του 90 και του Α’ Λυκείου Χαλκίδας. Ο Δήμος Χαλκιδέων, για να τιμήσει την προσφορά του, ονόμασε τους σχολικούς αγώνες «Μάλλιους» και απέδωσε στον γιό του, Βασίλειο Ι. Μάλλιο, ψήφισμα απότισης φόρου τιμής και ευλάβειας, στις 23 Απριλίου 1940.
Μια δεύτερη σπουδαία δωρεά έγινε δεκτή στις 13-7-1899 από το δημοτικό συμβούλιο της Χαλκίδας. Πρόκειται για μία παραχώρηση έκτασης περίπου 3.000 τ.μ. στη θέση «Πεζούλα» ή «καφενεδάκι» (σημερινά «τουβλάκια») της Σουβάλας, στην οποία ο Επίσκοπος Χαλκίδος και Καρυστίας Χρύσανθος Προβατάς[19] φιλοδοξούσε αρχικά να ανεγείρει μεγαλοπρεπές οίκημα για τη στέγαση της –τότε- Επισκοπής[20]. Όμως τελικά εκεί χτίστηκε το 1912[21] ο σημερινός ναΐσκος της μέσα Παναγίτσας[22], καθώς ο Ι. Μάλλιος είχε ως όρο στη δωρεά να χτιστεί εκκλησάκι στο οικόπεδο, με δική του δαπάνη, το οποίο δεν θα γινόταν ποτέ ενοριακό, αλλά θα υπάγεται εσαεί στον Άγιο Νικόλαο. Οι δωρεές προς τον κλήρο συνεχίστηκαν, με προσφορές χρημάτων στις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Παρασκευής. Τέλος, δώρισε όλα τα όργανα Φυσικής και Χημείας στο μοναδικό τότε Γυμνάσιο της Χαλκίδος.
Οι αναμνήσεις του Νίκου Πνευματικού.
Το 2004, για τις ανάγκες αφιερώματος του περιοδικού Square στο Κόκκινο Σπίτι και την οικογένεια Μάλλιου, αναζητήσαμε πρόσωπα που βρίσκονταν κοντά της ώστε να αντλήσουμε άγνωστες λεπτομέρειες για τη ζωή των μελών της.
Το θέμα ανέλαβε ο τότε αρχισυντάκτης της έκδοσης, Σωτήρης Βαξεβάνης. Κατόπιν έρευνας και σχετικής υποδείξεως του γράφοντα συνάντησε το συγγενή τους Νίκο Πνευματικό ο οποίος και δέχτηκε αμέσως να παραχωρήσει τη συνέντευξη που αναδημοσιεύεται παρακάτω[23].
«Οι αδελφοί Μάλλιου λάτρευαν την ελεύθερη ζωή!»
«Ποια ήταν η συγγένειά σας με την οικογένεια Μάλλιου», ρωτήσαμε το Νίκο Πνευματικό, ξεκινώντας την κουβέντα μας. «Η Κατερίνα (Κάκια) Πνευματικού, ήταν αδερφή του πατέρα μου. Οπότε εγώ, ήμουν πρώτος εξάδελφος με τα παιδιά του Βασίλη Μάλλιου.», ήταν η απάντηση.
Σύμφωνα με το Νίκο Πνευματικό, οι αδελφοί Μάλλιου δε θέλησαν να παντρευτούν γιατί ήταν λάτρεις της ελεύθερης ζωής! Τον κανόνα έσπασε μόνο ο Αντώνης, που προτίμησε τον έγγαμο βίο, χωρίς όμως να αφήσει απογόνους. «Μη σου φαίνεται περίεργο. Αν ήθελαν να παντρευτούν οι υπόλοιποι τρεις, θα το έκαναν άνετα!», είπε χαρακτηριστικά. Πράγματι! Ήταν μορφωμένοι, πλούσιοι και καλλιεργημένοι. Δε θα ήταν δύσκολο να βρεθούν νύφες, που ευχαρίστως θα έπαιρναν το επώνυμο τους. Όμως κάτι τέτοιο δε συνέβη καθώς «νύφες υπήρχαν, μόνο που τα συνοικέσια κράταγαν το πολύ 15 ημέρες». Ο Νίκος, ο Άγγελος και ο Γιάννης Μάλλιος ήθελαν να απολαμβάνουν τις χαρές της ζωής χωρίς δεσμεύσεις. «Βέβαια και η παρουσία της μητέρα τους, ήταν καταλυτική», τόνισε ο Νίκος Πνευματικός, δίνοντας το έναυσμα για την επόμενη ερώτηση.
Ο Αντώνης Μάλλιος και ο ξάδελφος του Νικόλαος Πνευματικός. Δίπλα του η σύζυγος του Αγγελική και τελευταίος ο Ιωάννης (Γιάγκος) Μάλλιος, μπροστά από το Κόκκινο Σπίτι. Οικογενειακή συλλογή Γεώργιου Πνευματικού.
Κάκια Μάλλιου: Η «σιδηρά» κυρία της οικογένειας.
Όπως μας είπε ο Νίκος Πνευματικός, η Αικατερίνη Μάλλιου, ή Κάκια για όσους τη γνώριζαν, ήταν η «σιδηρά» κυρία της οικογένειας.
Δεν ήθελε να φύγουν τα παιδιά της από την οικογενειακή εστία και έκανε ότι περνάει από το χέρι της για να το πετύχει. «Αυτή η συμπεριφορά δεν άγγιζε τα όρια της καταπίεσης;», ήταν η αυθόρμητη ερώτηση που κάναμε στον Νίκο Πνευματικό. «Όχι, δεν υπήρχε καταπίεση. Και τα ίδια τα παιδιά, εκτός απ’ τον Αντώνη, δεν ήθελαν να κάνουν δικές τους οικογένειες. Οι δεσμοί που είχαν μεταξύ τους, ήταν πολύ ισχυροί. Ως αδέρφια ήταν πάντα πολύ αγαπημένα. Χριστούγεννα, εορτές και γενικά όλες οι επέτειοι ήταν άκρως οικογενειακές στιγμές, στις οποίες άπαντες έπρεπε να είναι παρόντες, δεν υπήρξε ποτέ καμιά απουσιά από όλες τις ξεχωριστές στιγμές τους».
Οι κοσμικές έξοδοι
«Πως διασκέδαζαν οι Μάλλιοι;», ήταν η επόμενη ερώτηση στην ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Νίκο Πνευματικό.
«Τα παιδιά είχαν πάντα πολύ έντονη κοσμική ζωή. Διασκέδαζαν στα καλύτερα στέκια της Χαλκίδας εκείνη την εποχή. Κυρίως δύο ήταν όμως τα μέρη που σύχναζαν, όπως και όλοι οι υπόλοιποι κοσμικοί της εποχής τους. Το ένα ήταν στον Άγιο Νικόλαο, το καφενείο «Άνεσις», του Θεόδωρου Τσιρικάκη και στο «Παλίρροια», επί ιδιοκτησίας Γιάννη και Θεόδωρου Ζορμπαλά. Κυρίως στο «Παλίρροια» γίνονταν τα φλερτ και οι γνωριμίες της εποχής, μεταξύ απογόνων των «μεγάλων» οικογενειών της Χαλκίδας. «Σε αυτές τις συγκεντρώσεις δε δόθηκε η ευκαιρία σε κάποιον εξάδελφό σας να κάνει κάποια σχέση;», επιμείναμε χαμογελώντας. «Σας ξαναείπα, συνοικέσια γίνονταν πολλά, αλλά κρατούσαν μόνο για λίγο» μας είπε με νόημα.
Ο καρδιοκατακτητής της οικογένειας
Από τα τέσσερα αδέλφια Μάλλιου, τη μεγαλύτερη επιτυχία με το αντίθετο φύλλο την είχε ο Άγγελος.
«Ο βενιαμίν της οικογένειας ήταν τρομερός με τις γυναίκες!», θυμήθηκε ο Νίκος Πνευματικός. «Είχε σπουδάσει, μεταξύ των άλλων, πιάνο στο Ωδείο Αθηνών και, όταν έπαιζε, όλες οι κοπέλες της εποχής γοητεύονταν!». Εκείνη τη στιγμή, μη μπορώντας να αντισταθούμε, τον διακόψαμε ρωτώντας: «Ανάμεσα τους υπήρξε και κάποιος μεγάλος έρωτας στη ζωή του;», «Μα ναι, βέβαια», ομολόγησε, κουνώντας συγκαταβατικά το κεφάλι. «Εκτός από μία κοπέλα από τη Θεσσαλονίκη που τον ήθελε για γάμο, υπήρξε και μία προσφυγοπούλα από την Αλεξανδρούπολη, που έμενε στην Αβάντων. Η Αιμιλία Μαρτίνη. Όμως, και στην περίπτωση αυτή, η παρουσία της μητέρας του, Κάκιας, ήταν καταλυτική. Και αυτό το ειδύλιο σταμάτησε, πριν το γάμο.»
Τα χόμπι των νεαρών.
Εκτός από την ενασχόληση με το ωραίο φύλλο, οι Μάλλιοι είχαν στα νιάτα τους και άλλα χόμπι.
Ο Άγγελος με το Νίκο είχαν δύο αυτοκίνητα, με τα οποία τους άρεσε να πηγαίνουν βόλτες και εκδρομές, στην Αρτάκη και στο Βατώντα. «Ο Άγγελος ήταν δεινός κολυμβητής. Μάλιστα έκανε πολύ παρέα με τον Ορέστη Παπαστρατή και κολυμπούσαν παρέα», πρόσθεσε ο κ. Πνευματικός. Ο Νίκος είχε ιδιαίτερη αγάπη για την ποίηση και περνούσε πολλές ώρες γράφοντας, ενώ ο Αντώνης είχε ως χόμπι τη δουλειά του.
Λίγες τελευταίες σκέψεις.
«Σας είπε ποτέ ο Νίκος αν λυπάται που δεν έκανε οικογένεια;», ρωτήσαμε διστακτικά το Νίκο Πνευματικό.
«Ο Νίκος Μάλλιος γλέντησε τη ζωή του και ήταν δική του απόφαση να μην παντρευτεί. Οφείλω να ομολογήσω πως κάποιες φορές με κοίταζε μελαγχολικά και μου μίλαγε με αμφιβολία, για το αν έπρεπε να είχε κάνει οικογένεια, ή όχι. Θυμάμαι όμως πως μέσα σε δευτερόλεπτα γύριζε και μου έλεγε ειρωνικά: “Είδα όμως και κάτι άλλους που παντρεύτηκαν…”. Είχε πολύ χιούμορ ως άνθρωπος»
Η μέρα που έκλεισε ο κύκλος της δυναστείας των Μάλλιων[24]
.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1989 ο Νίκος Μάλλιος τιμήθηκε από το Δήμο Χαλκιδέων με το χρυσό Μετάλλιο της πόλης, σε αναγνώριση της μεγάλης προσφοράς της οικογένειάς του υπέρ της γενέτειράς τους. Δεν πρόλαβε όμως να ζήσει αυτήν την τιμή.
Πέθανε 12 μέρες πριν στο Κόκκινο Σπίτι, την παραμονή της γιορτής του, την Τρίτη 5-12-1989 και σε ηλικία 77 χρονών. Ο Νίκος Μάλλιος ήταν ο τελευταίος εκ των τεσσάρων αδελφών της τρίτης γενιάς που έφυγε από τη ζωή. Κανείς τους δεν άφησε απογόνους. Έτσι έσβησε οριστικά η αρχοντική οικογένεια που πάνω από αιώνα σημάδεψε την ιστορία της Χαλκίδας. Η κηδεία του έγινε με δημοτική δαπάνη, μετά συνοδείας της Φιλαρμονικής της Χαλκίδας, στον Άγιο Ιωάννη. Την παρακολούθησαν οι αρχές της πόλης και του νομού, επίσημοι και πολύς κόσμος. Επικήδειο δε εκφώνησαν ο τότε δήμαρχος Στέλιος Μαργαρίτης και ο Νίκος Πνευματικός, εξάδελφος του αποθανόντα. Επί της σορού του κατατέθηκαν πολλά στεφάνια, ενώ ψήφισμα για τον θάνατό του εξέδωσε, μεταξύ άλλων, και το δημοτικό συμβούλιο της Χαλκίδας.
Το Κόκκινο Σπίτι περνάει στο Δήμο Χαλκιδέων
Κληρονόμος μιας μεγάλης περιούσιας ο Νίκος Μάλλιος όρισε τους κληρονόμους του από το 1987, μέσω διαθήκης[25], αφήνοντας αρχικά το Κόκκινο Σπίτι σε συγγενικό του πρόσωπο[26].
Λίγους μήνες πριν το θάνατο του όμως τροποποίησε ιδιόχειρα τις τελευταίες του επιθυμίες, παραχωρώντας το αρχοντικό στο δήμο, μετά από πρόταση του δημάρχου Στέλιου Μαργαρίτη και την ομόφωνη αποδοχή της από το δημοτικό συμβούλιο, συμφωνώντας οι δύο πλευρές να τιμηθεί η οικογένειά του για την προσφορά της στην Χαλκίδα και ιδιαίτερα στον αθλητισμό[27], κάτι που όπως είδαμε έγινε στις 18 Δεκεμβρίου 1989. Ως πρώτο όρο για τη μεγάλη αυτή δωρεά ο κληροδότης έβαλε τη διατήρηση του σπιτιού, ως παραδοσιακή κατοικία της Χαλκίδας του 19ου αιώνα[28]. Δεύτερος όρος ήταν η Εταιρία Ευβοϊκών Σπουδών να ζητήσει από το Δήμο τις δύο αίθουσες του πρώτου ορόφου, που βλέπουν στον κήπο, με σκοπό να φιλοξενούνται εκεί πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σε περίπτωση που οι δύο αυτοί μικροί σχετικά όροι δεν τηρηθούν η διαθήκη προβλέπει πως το «Κόκκινο Σπίτι» θα περιέλθει στην κυριότητα της Ε.Ε.Σ., σύμφωνα με τη θέληση του δωρητή[29].
Οι αναμνήσεις της Μίκας Πνευματικού.
Ο πρώτος όρος της διαθήκης του Ν. Μάλλιου που προέβλεπε το Κόκκινο σπίτι να παραμείνει μία παραδοσιακή κατοικία του 19ου αιώνα δεν έγινε ποτέ σεβαστός.
Ο λόγος; Σχεδόν όλα τα έπιπλα και τα αντικείμενα του αρχοντικού καταστράφηκαν ή εκλάπησαν αμέσως μετά το θάνατο του Ν. Μάλλιου. Σήμερα, ελάχιστα έχουν διασωθεί και βρίσκονται –σε κάκιστη κατάσταση- κλειδωμένα σε ένα από τα δωμάτια του σπιτιού[30]. Τα βλέπει μόνο το σκοτάδι… Η κα Μίκα Πνευματικού είναι μία από τις στενότερες συγγενείς της οικογένειας Μάλλιου εν ζωή[31]. Της ζήτησα να θυμηθεί πως και γιατί η πολύτιμη περιουσία του Ν. Μάλλιου δεν διασώθηκε όταν πέρασε στα χέρια του Δήμου Χαλκιδέων. Εκείνη, δέχτηκε με χαρά να μοιραστεί μαζί μας τις αναμνήσεις της: «Όταν το σπίτι παραδόθηκε στο δήμο ήταν ακριβώς όπως το άφησε ο Ν. Μάλλιος, με όλα τα προσωπικά αντικείμενα των ιδιοκτητών του. Μόλις πέρασε στο δήμο, ένας δικηγόρος του μας συγκέντρωσε όλους τους κληρονόμους στο γραφείο του και μας ενημέρωσε να μην πειράξουμε τίποτα από το σπίτι, καθώς αποτελεί πλέον δημόσια περιουσία. Ο άντρας μου (σ.σ. Νίκος Πνευματικός) βέβαια, επειδή τον είχε ορίσει εκτελεστή της διαθήκης ο τελευταίος επιζών, έπρεπε να έχει τα κλειδιά του Κόκκινου Σπιτιού και να προσέχει μην μπει κάποιος. Ήταν κύρια αρμοδιότητα του δήμου όμως να μην μπει κανείς στο σπίτι και να μην προκληθούν φθορές. Κάτι που δεν έγινε».
Το πλιάτσικο των πρώτων ημερών και η καταστροφή των επίπλων του Κόκκινου Σπιτιού.
Τι συνέβη μόλις το Κόκκινο Σπίτι πέρασε στην κυριότητα του Δήμου Χαλκιδέων; Η κα Μίκα Πνευματικού συνέχισε την αφήγηση των αναμνήσεων της από εκείνες τις πρώτες μέρες:
«Σχεδόν αμέσως μετά το θάνατο του Ν. Μάλλιου μπήκαν άγνωστοι στο Κόκκινο Σπίτι από το πίσω μέρος του, όπου έκλεψαν ό,τι μπορούσαν και κατέστρεψαν όσα δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους: Έπιπλα, σερβίτσια, μπουφέδες, κτλ. Για να αντιληφθείτε το μέγεθος του βανδαλισμού, έβγαλαν από το ψυγείο κάτι κατεψυγμένα κρέατα και με μπαλτάδες τα κάρφωσαν στους τοίχους. Ήταν τέτοια η μανία τους[32]. Αμέσως μετά από αυτά ο δήμος άλλαξε κλειδαριές και έτσι ούτε ο άντρας μου, ως εκτελεστής της διαθήκης, δεν μπορούσε πια να μπει στο σπίτι. Όσα έπιπλα διασώθηκαν από την καταστροφή και το πλιάτσικο τα έβγαλαν στην αυλή, για να τα φτιάξουν όπως είπαν». Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες[33], ο δήμος πήρε προσφορές για επιδιόρθωση των επίπλων, τις οποίες όμως και έκρινε συνολικά ως ασύμφορες, σταματώντας τη διαδικασία. Λέγεται επίσης όμως πως κάποια έπιπλα πήγαν τελικά για ανακατασκευή, αλλά δεν ξαναγύρισαν ποτέ στη θέση τους καθώς «χάθηκαν» στη διαδικασία της «συντήρησης».
Ας επιστρέψουμε όμως στην αφήγηση της κα Πνευματικού: «Όταν έβγαλαν τα έπιπλα έξω δεν πήραν κανένα μέτρο προφύλαξης και έτσι με την πρώτη βροχή πήραν νερό και καταστράφηκαν όλα! Πάνε οι μπουφέδες, τα σαλόνια, οι πολυθρόνες του σπιτιού, όλα. Καταστράφηκαν και οι υπεύθυνοι ψέλλιζαν δικαιολογίες, ρίχνοντας το φταίξιμο στους εργάτες. Μετά βγάλανε τους δύο μεγάλους πολυέλαιους του αρχοντικού και τους έβαλαν στο δημαρχείο, εκεί σήμερα βρίσκονται». Ακούγοντας τα παραπάνω, μια εύλογη απορία έγινε αυθόρμητα ερώτηση: Υπάρχει πιθανότητα αρκετά από τα αντικείμενα και έπιπλα του Κόκκινου Σπιτιού να είναι διασκορπισμένα και σε καλή κατάσταση σε άλλα σπίτια της Χαλκίδας; «Είναι κάτι που δεν αποκλείω», ήταν η απάντηση της κα Πνευματικού: «Το Κόκκινο Σπίτι ήταν γεμάτο έπιπλα. Πριν φύγει ο Ν. Μάλλιος είχε πεθάνει και μια θεία τους (σ.σ. Λήδα Μάλλιου), πολύ πλούσια επίσης. Είχαν μεταφέρει εκεί όλα τα έπιπλα της από Αθήνα και δεν είχε απογόνους. Έμενε το τελευταίο διάστημα στον κάτω όροφο του Κόκκινου Σπιτιού, πέθανε και χάθηκαν όλα αυτά! Που πήγαν; Άγνωστο».
Η ανακαίνιση του Κόκκινου Σπιτιού.
Η διαθήκη του Ν. Μάλλιου προέβλεπε, παράλληλα με τους όρους που ήδη παρουσιάστηκαν, την ανακαίνιση του Κόκκινου Σπιτιού με δαπάνη της πολιτείας, χωρίς αλλαγή της αρχιτεκτονικής του.
Η αποκατάσταση του κτηρίου ξεκίνησε το 1997, επί δημαρχίας Γιάννη Σπανού. Η αποπεράτωση, η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και ο φωτισμός του αρχοντικού ολοκληρώθηκαν το 2002, επί δημαρχίας Χαράλαμπου Μανιάτη. Μόλις ολοκληρώθηκαν οι εργασίες, εγκαινιάστηκε με κάθε επισημότητα την 21η Σεπτεμβρίου 2002.
Η σημερινή του κατάσταση.
Σήμερα το Κόκκινο Σπίτι φιλοξενεί την «Εστία γνώσης» του Δήμου Χαλκιδέων και κατά διαστήματα διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και εικαστικές εκθέσεις.
Σε κάποια κλειδωμένα δωμάτια του, αθέατα στους επισκέπτες, βρίσκεται στοιβαγμένη η -φημισμένη στην πόλη- βιβλιοθήκη που δώρισε επίσης στο Δήμο Χαλκιδέων ο Κωνσταντίνος Καλλίας[34], μεταδίδοντας τη γνώση της στα ποντίκια. Αν και το αρχοντικό αποτελεί στολίδι και χαρακτηριστικό τοπόσημο της πόλης, σε πολλά σημεία του είναι εμφανέστατες οι ρυτίδες του χρόνου, εξαιτίας της πλημμελούς συντήρησης και των έντονων καιρικών φαινομένων που αντιμετωπίζει εξαιτίας της θέσης του.
Σε κανένα δωμάτιο δεν υπάρχει πουθενά έστω μια φωτογραφία της οικογένειας Μάλλιου, να θυμίζει την παρουσία τους στο χώρο αλλά και την ευγενική προσφορά τους στην πολιτεία, κάτι που προσωπικά κρίνω ως μεγάλη παράληψη. Σε αντίθεση, ευτυχώς η πόλη έχει τιμήσει το δικηγόρο και πολιτικό Βασίλειο Μάλλιο όπως και το γιο του, επίσης νομικό και πρώην πρόεδρο του Ν.Ο.Χ. Νικόλαο Μάλλιο, δίνοντας το όνομα του πρώτου σε ένα δρόμο της Νεάπολης και του δεύτερου στην μικρή πλατεία που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από το Κόκκινο Σπίτι.
Μία πρόταση, αντί επιλόγου.
Σήμερα, με την πολυτελή επίπλωση του αρχοντικού να είναι κατεστραμμένη και τα προσωπικά αντικείμενα των ιδιοκτητών εξαφανισμένα, έχει όχι μόνο αγνοηθεί αλλά και ξεχαστεί με τα χρόνια ο όρος της διαθήκης που προέβλεπε ο δήμος Χαλκιδέων να διατηρήσει στο σπίτι την κλασική του αρχοντιά, ως προαπαιτούμενο της κυριότητας.
Όμως, τα λίγα έπιπλα που έχουν διασωθεί και βρίσκονται σήμερα καταχωνιασμένα και παραπεταμένα σε ένα απ’ τα δωμάτια της οικίας θα μπορούσαν να επισκευαστούν και έτσι να δημιουργηθεί έστω ένα δωμάτιο με λαογραφικό ενδιαφέρον που να θυμίζει τις παλιές καλές ημέρες της. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε κατ’ ελάχιστον να γίνει σεβαστή η τελευταία επιθυμία μιας οικογένειας που το όνομα της γράφτηκε με ανεξίτηλη χρυσή μελάνη στην ιστορία της πόλης.
https://www.square.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου